Na najwyższym wzniesieniu w Grudziądzu (woj. kujawsko-pomorskie), na Górze Zamkowej stoi wieża. Choć w tym znajdowała się kiedyś wieża zamkowa, nowa konstrukcja jest niższa i pełni rolę punktu widokowego. Ale tak jak poprzedniczka jest nazywana Klimek. Skąd ta nazwa?
W książce wydanej przed II wojną można wyczytać, że jeden z dawniejszych władców zamku miał się nazywać Klimek. Współcześni historycy uważają natomiast, że nazwa Klimek powstała od słowa klinik albo klinek (tak nazwano wieżę w opisie lustracyjnym z roku 1739). Z klinka zapewne zrobił się „Klimek”. Jakkolwiek by było, wieża była częścią zamku krzyżackiego, zbudowanego w miejscu dawnego grodziska w XIII wieku. I tu znów historycy się spierają. Jedni twierdzą, że wieżę wzniesiono po 1300 roku, inni natomiast uważają, że to wcale nie Krzyżacy zbudowali Klimka, a tylko dobudowali zamek do stojącej już wieży. Według nich, Klimek mógł być zbudowany w czasach działalności biskupa Chrystiana, czyli w pierwszych 25 lat XIII wieku. Klimek był wieżą ostatniej szansy (stołp), a w czasie pokoju służył również za więzienie.
Jej wysokość wynosiła 30 metrów, a średnica 8,9 metra. Wejście umieszczono 14 metrów nad poziomem dziedzińca. Na ścianach zewnętrznych miała dekorację z glazurowanych cegieł, w formie naprzemiennie pasów z cegieł naturalnych i szkliwionych na zielono. Była to wyjątkowa forma zdobienia na terenie państwa krzyżackiego.
Wieża jako jedyna przetrwała rozbiórkę zamku, którą rozpoczęto w 1801 roku na rozkaz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, po to, aby pozyskać cegły do budowy m.in. do budowy więzienia i cytadeli. Legenda głosi, że wieża ocalała, bo takie było życzenie zauroczonej Klimkiem królowej pruskiej Luizy. Historycy twierdzą jednak, że prawdziwą przyczyną odstąpienia od rozbiórki wieży była jej solidna konstrukcja, która sprawiała, że demontaż cegieł był po prostu nieopłacalny.
W 1807 roku wieża została uszkodzona, prawdopodobnie przez wojska francuskie. Wtedy to rozebrano jej górną część, od tej pory Klimek miał ok. 20 metrów. W 1936 roku wieżę uznano za zabytek. 5 marca 1945 roku, dzień przed wkroczeniem wojsk radzieckich, Klimka wysadzili w powietrze wycofujący się hitlerowcy.
W 1956 r. nad ruinami wieży usypano kopiec, a na jego szczycie ustawiono posąg Światowida. Kopiec rozkopano wiosną 2006 roku, aby przygotować teren do prac archeologicznych. W latach 2013-2014 relikty zamku krzyżackiego poddano rewitalizacji. W efekcie wyeksponowano mury zamku oraz studnię . No i zbudowano nowego Klimka, wieżę widokową o wysokości 23,5 metra, której charakterystycznym elementem zdobniczym są, tak jak to było na starej wieży, pasy glazurowanej ciemnozielonej cegły. Na taras wiedzie blisko 200 schodów.
Z wyposażenia zamkowego ocalał wieloskrzydłowy ołtarz ze sceną Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, tzw. Poliptyk Grudziądzki, jeden z najcenniejszych zabytków malarstwa średniowiecznego w Polsce, z około 1390 roku. Znajduje się on w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.
Przeczytajcie także:
Grudziądz – Kopernik i pieniądze
Grudziądz – droga Słowackiego na Wawel
Proszę wycieczki 