Szydłowiec – kirkut

Takiej ilości macew w jednym miejscy jeszcze nie widzieliśmy! Jest ich ok. 2 tysięcy. Znajdują się na cmentarzu żydowskim w Szydłowcu (woj. mazowieckie) przy ul. Wschodniej.

To drugi kirkut w Szydłowcu, tzw. nowy. Gmina żydowska kupiła grunt (ok. 0,7 ha) 14 marca 1811 roku, a później jeszcze dokupowała tereny (dziś cmentarz ma powierzchnię 2,7 ha). Do czasu powstania gminy żydowskiej w Bodzentynie, szydłowiecki kirkut był miejscem spoczynku również tamtejszych Żydów. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z 1830 roku. Ich wygląd jest bardzo zróżnicowany, podobno nie ma dwóch identycznych pod względem kompozycji, a wszystkie, zdaniem znawców żydowskiej sztuki sepulkralnej podkreślają ich artystyczne walory (Izabella Rejduch-Samkowa na łamach „Fołks Sztyme” w nr 19/4674 z 12.05.1984 roku napisała: „szlachetność obróbki kamienia, wysoki poziom artystyczny detalu architektonicznego, motywów dekoracyjnych, bogatych przedstawień symbolicznych, niezwykle starannie wykonanych napisów pięknym kształtem liter alfabetu hebrajskiego, pozwala zaliczyć cmentarz żydowski w Szydłowcu (…) do wybitnych dzieł sztuki, kamieniarskiej i rzeźbiarskiej.”)

W latach II wojny światowej kirkut stał się miejscem egzekucji i pochówku ofiar Zagłady, m.in. pochowano na nim ciała osób zamordowanych w różnych punktach miasta podczas likwidacji getta. 23 marca 1943 r. na cmentarzu Niemcy rozstrzelali 117 Żydów, przywiezionych z Radomia.

W 1957 władze miasta zamknęły cmentarz. Dwa lata później na części nekropolii wzniesiono budynek szkoły, dom handlowy i salon meblowy. Zachowany fragment przy ul. Wschodniej ogrodzono murem. Złożono na nim nagrobki z zabudowanych działek cmentarza. W latach 60. XX wieku na zasadzono topole.  W 2002 roku na wniosek rabina Wolfa Kornreicha z Jerozolimy, w miejscu domniemanego grobu cadyka Natana Rabinowicza Dawida z Szydłowca i jego syna Szragi Rabinowicza z Białobrzegów, wzniesiono ohel, zaprojektowany przez Mariusza Rodaka. W 2007 roku kirkut przekazano pod zarząd gminy wyznaniowej w Warszawie.

W 1967 roku na cmentarzu stanął pomnik z formie pionowej płyty na betonowym cokole z Gwiazdą Dawida i napisem: „W 42. rocznicę masowego mordu grupy 150 Żydów, społeczeństwo miasta i powiatu szydłowieckiego składa hołd około 16 tys. obywateli polskich pochodzenia żydowskiego, straconych w obozach zagłady i zamordowanych przez zbrodniarzy hitlerowskich z terenu Szydłowca i okolic w latach 1939-1943. Szydłowiec, dnia 21 marca 1967 r.”. My go nie widzieliśmy, bo cmentarz był zamknięty. Ale i tak widok zza płotu takiej liczby macew robi wrażenie!

Przeczytajcie także:

Sochaczew -najstarszy kirkut na Mazowszu