Kłodzko – kamienny most na jajach

Ma 40 metrów długości, około 4 metrów szerokości i cztery łukowe przęsła. Ograniczony jest masywnymi kamiennymi balustradami. Kamienny most w Kłodzku (woj. dolnośląskie)  na Młynówce jest najstarszą tego typu przeprawą w Polsce.

Doczekał się aż trzech nazw – most gotycki, św.  Jana oraz Wita Stwosza. Jest jeszcze jedna nazwa, choć rzadziej używana – most na jajach.  A wzięła się stąd, że podczas budowy chłopi z okolicznych wsi musieli przywozić  do Kłodzka jaja. Przy bramie miasta stały kadzie, do których wbijano białka, mieszane potem z wapnem na zaprawę, a żółtka sprzedawano po halerzu za łyżkę.

Most łączy starówkę z częścią miasta zwaną  Wyspą Piasek. Nie bardzo wiadomo, kiedy rozpoczęto budowę, ale na pewno w XIII wieku. Prawdopodobnie w ego miejscu stał drewniany most. Wielu badaczy twierdzi, że prace zaczęły się w roku 1281 rok,  bo ta data jest wykuta pod figurą Chrystusa na krzyżu. Inni uważają, że w 1286 roku, bo tak zapisał  kronikarz Georg Promnitz. Budowę zakończono prawdopodobnie w 1390 roku.

Most był wiele razy przebudowywany i wzmacniany. Kiedyś na jego krańcach stały dwie bramy: Mostowa Górna, wzniesiona pod koniec XIII w.,  i Mostowa Dolna powstała zapewne w drugiej połowie XV w. Obie bramy zostały rozebrane w latach 1903–1904.

Wielką ozdobą mostu są kamienne rzeźby. Jest ich sześć i pojawiały się stopniowo. Fundowali je bogaci mieszkańcy Kłodzka.

Pierwsza pojawiła się Pieta. Było to w roku 1655. Pietę ustawiono na największym filarze i dodatkowym cokole. Wykonana została z piaskowca przez nieznanego artystę. Figurę ufundował ówczesny starosta Kłodzka, hrabia Jan Jerzy von Götzen wraz małżonką, Marią Elżbietą. Fundatorzy kazali poniżej figury na cokole wyryć ich  herby oraz napis: J. G. Graf von Götzen, Landeshaputmann zu Glatz. M. E. Graefin von Götzen geb. Gr. von Hoditz 1655. Reszta napisu jest zatarta. Co ciekawe, Pieta jest najmniejszą z figur, dlatego niektórzy historycy uważają, że miała stanąć w zupełnie innym miejscu.

Pozostałe figury pojawiły się w XVIII wieku. Pod rzeźbą św. Wacława jest słabo widoczny napis : „Errichtet im Jahre 1715”,  co znaczy “Wykonano w roku 1715”. Nie wiadomo, kto ją ufundował, ani kto wykonał.  Świętego  Jana Nepomucena ( z Nepomuka)  ufundował  w 1707 roku syn hrabiego von Götzena – Franciszek . Świadczą o tym wyryte na cokole herby fundatora i jego żony, z domu księżniczki Lichtenstein  Z kolei święty Franciszek Ksawery,  patron Kłodzka, pojawił się na moście w  1714 roku. Jest  wotum dziękczynnym mieszkańców  po zarazie z lat 1713-1714. Świętemu towarzyszą trzej chorzy mężczyźni i… Indianin trzymający tarczę z herbem miasta. Łaciński napis brzmi: „DeLeCto Iterata In LVe Magno serVatorI StatVaM In LapIDeponIt Vrbs gLaCensIs”, co oznacza „Nawiedzone wielką zarazą miasto Kłodzko postawiło posąg kamienny wybranemu wybawcy”.  Niestety, posąg jest kopią z 1915 roku, bo oryginał już wtedy był w bardzo złym stanie. Replikę wykonał rzeźbiarz Tschötschel, jego pomocnikami byli Wagner i Busch.

Figurę Chrystusa ma krzyżu  z postacią Marii Magdaleny u jego stóp ustawiono w miejscu, gdzie stał dawniej drewniany krzyż. Postawiono ją 5 października 1734 roku na polecenie hrabiego von Herbertsteina lub jego małżonki. Napis brzmi: „Anno 1281 ist die Brücke gebautet, anno 1701 den 22 August ist selbe erneuert worden”, co znaczy „W roku 1281 most ten zbudowano, w roku 1701, 22 sierpnia, odnowiono”. Autor „Ukrzyżowania” nie jest znany.

Największa jest rzeźba  przedstawiająca Trójcę Świętą i ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. Jej fundatorem był w 1714 roku Franciszek Ferdynand baron Fitschen, właściciel Gorzuchowa – jego  herb i nazwisko zostały umieszczone na ozdobnym cokole. Twórca również nie jest znany.

Na początku XX wieku na moście zamontowano lampy. W 1949 roku most został wpisany na listę zabytków. W 2007 r. ułożono nowy bruk.

Przeczytajcie także:

Kłodzko – nowy pręgierz i sgraffito

Kłodzko – apteka „Pod jeleniem” i balsam jerozolimski

Kłodzko – Kamień Napoleona?

 

Dodaj komentarz