Bydgoszcz – flisak, Węgier i „Czterej pancerni”

W Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie) nad Brdą stoi oparty o balustradę flisak. Ma ok. 2 metry i stoi tu od 2017 roku. To flisak hrabiego Czakiego. Co łączy hrabiego z Bydgoszczą?

Otóż całkiem sporo. Franciszek Florian Czaki pochodził z węgierskiej rodziny szlacheckiej Csaky de Kerestszegh, która przyjechała do Polski w 1711 roku. Początkowo służył w artylerii saskiej, gdzie uzyskał stopień kapitana. Zajął się kartografią, a była ona wówczas domeną wojska. Pierwsze mapy wykonał zapewne w 1740 roku – był to „Atlas Sarmacji” . Wykonał również mapy starostwa spiskiego, okolic Warszawy, Wisły oraz niektórych województw koronnych (te zaginęły, z wyjątkiem mapy wołyńskiej wydanej w Paryżu w 1769 roku). Od 1760 r. Czaki pracował dla wojewody nowogrodzkiego Józefa Aleksandra Jabłonowskiego nad wieloarkuszową mapą całej Polski. Nie ukończył jej jednak, bo w 1764 r. został nadwornym kartografem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jego wcześniejsze prace (około 200 map) trafiły do Jabłonowskiego, który przekazał je włoskiemu kartografowi G.A. Rizzi-Zannoniemu. Ten zaś, na ich podstawie opracował w 1772 r. „Wielką mapę Polski”.

Czaki opracował także szczegółową mapę dolnego biegu Wisły, a także sporządził mapy okolic Bydgoszczy, co miało ścisły związek z planowaną budową kanału Wisła – Noteć. Na Litwie Czaki nadzorował prace związane z oczyszczeniem rzeki Niemen i przystosowaniem jej do żeglugi, a także wykonał część kanałów i odwodnień. W 1770 roku Czaki wykonał mapę gospodarczą Brzegu. Stanisław Poniatowski nostryfikował jego tytuł szlachecki. Franciszek zmarł w 1772 roku.

Kanał Bydgoski został zbudowany w latach 1773-1774 (pisaliśmy o nim w poście: Bydgoszcz – Stary Kanał i jego śluzy). Na przełomie XIX i XX w. obsługiwało go blisko 3 tysiące flisaków, pracujących dla największego armatora Lloyda Bydgoskiego. Zresztą flisaków na Brdzie w Bydgoszczy można było spotkać jeszcze nie tak dawno. Przy ul. Portowej, w miejscu, gdzie drewno dowożone jest koleją lub samochodami, bywa rozładowywane bezpośrednio do rzeki (aby nie wyschło). Właśnie współcześni flisacy formują z pływających w wodzie pni tratwy i holują je do Zakładu Sklejek przy ul. Fordońskiej. Stamtąd wyciągane są z wody i poddawane obróbce technologicznej.

A pamiętacie serial „Czterej pancerni i pies”?  W odcinku 9 zatytułowanym „Zamiana” stary Czereśniak (Tadeusz Fijewski) wraz z synem (Wiesław Gołas) płyną barką z żołnierzami Wichury (Witold Pyrkosz) Wisłą do Gdańska. Na brzegach widać moczące się pnie drzew. Po spotkaniu z miną i jej „rozbrojeniu” przez Tomka, schodzą z barki na tratwę wykonaną ze spławianego rzeką drzewa. Ta scena kręcona była właśnie na kanale na Brdzie, na wysokości Bydgoskich Zakładów Sklejek przy ul. Fordońskiej 154. Był to rok 1968.

Autorem flisaka hrabiego Czakiego jest artysta Michał Kubiak, twórca m.in. innymi ławeczki Mariana Rejewskiego (pisaliśmy o niej w poście: Bydgoszcz – Rejewski i Enigma). Pomysłodawcą i głównym fundatorem pomnika była ambasada Węgier. Dlatego też przy flisaku stoi tablica informacyjna w trzech językach: polskim, węgierskim i angielskim.

Przeczytajcie także:

Kamieńczyk – gniazdo flisackie

Grudziądz – flisak w fontannie

Toruń – żaby i flisak w fontannie

Jedna uwaga do wpisu “Bydgoszcz – flisak, Węgier i „Czterej pancerni”

Dodaj komentarz