Na wysokim brzegu Bugu w Wyszkowie, niedaleko mostu stoi pomnik składający się trzech płyt. Na każdej płycie napis w innym języku: po polsku, hebrajsku i angielsku. Na wszystkich jest to samo, że w tym miejscu stał dom, w którym urodził się Mordechaj Anielewicz, współtwórca Żydowskiej Organizacji Bojowej i jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim. Był legendą już za życia.
Złośliwi mówią, że przed wojną połowę mieszkańców Wyszkowa stanowili Żydzi, a drugą połowę Żydówki. Faktem jest, że w 1939 roku wyznawcy judaizmu to prawie połowa ludności Wyszkowa. Żydzi zaczęli tu osiedlać się w drugiej połowie XVIII wieku. W 1781 r. było ich 97. W styczniu 1813 r. w zachodniej części miasta powstał rewir żydowski. Żydzi wybudowali drewnianą bóżnicę (na 400 osób) oraz założyli cmentarz, cheder i łaźnię. Podstawowym zajęciem wyszkowskich Żydów był handel i rzemiosło, ale na przełomie XIX i XX wieku zaczęli inwestować w drobny przemysł. Historia Żydów w Wyszkowie skończyła się wraz z II wojną światową. Część zginęła już we wrześniu 1939 roku, inni trafili do obozów zagłady. Tylko nielicznym udało się przeżyć.
To właśnie w Wyszkowie, w domu nad Bugiem w biednej rodzinie w 1919 roku przyszedł na świat Mordechaj Anielewicz. Był kilkuletnim chłopcem, gdy jego rodzice wraz z dziadkami przenieśli się do Warszawy. Ojciec na Tamce prowadził sklep. Mordechaj wychował się na Powiślu z dziećmi polskiej biedoty. W 1933 r. ukończył 7-klasową szkołę powszechną Tarbutu z językiem wykładowym hebrajskim. Dalej uczył się w prywatnym Gimnazjum Męskim La-Or (hebr. Ku Światłu) na Nalewkach. W 1938 r. zdał maturę. Przed wybuchem wojny Mordechaj mieszkał z matką na Solcu. Matka sprzedawała ryby, a syn, jak opowiadali koledzy, malował im skrzela czerwoną farbą, aby wyglądały na świeże i klienci chętniej je kupowali. Roznosił też po domach świeże bułki.
Od 1934 roku należał do lewicowo-syjonistycznej organizacji skautowskiej. W 1939 r. wszedł w skład ścisłego jej zarządu – Komendy Naczelnej. W styczniu 1940 roku rozpoczął działalność w getcie warszawskim. Nosił pseudonim pseudonim Marian i Malachi, co po hebrajsku znaczy Aniołek. Wiosną 1942 r. współorganizował żydowski Blok Antyfaszystowski. Angażował się w przerzucanie Żydów poza Europę. 2 grudnia 1942 r. został komendantem Żydowskiej Organizacji Bojowej. 9 kwietnia 1943 Anielewicz stanął na czele powstania w getcie warszawskim. 8 maja 1943 roku w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej 18 Anielewicz popełnił samobójstwo. Wraz z nich ponad 100 osób. Z relacji ocalałych wynika, że kto miał broń – strzelał, a kto truciznę – zażywał ją. Aniołek najpierw zastrzelił narzeczoną Mirę Fuchrer, a potem siebie.
Mordechaj Anielewicz jest patronem jednej z najważniejszych ulic Muranowa – biegnącej od skrzyżowania z ul. Andersa do Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej. Pomnik w Wyszkowie odsłonięto w 2003 roku.
Przeczytajcie także:
Proszę wycieczki 
2 uwagi do wpisu “Wyszków – tu urodził się Anielewicz”