W katedrze w Płocku (woj. mazowieckie), najstarszej rzymskokatolickiej świątyni w kraju, znajdują się groby dwóch władców Polski: Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. Ich sarkofag zdobi orzeł znany z czapek Ludowego Wojska Polskiego.
O tym, że w katedrze w Płocku jest pochowany Władysław Herman, zmarły w 1101 roku, przekazał Gall Anonim. Z kolei o pochówku Bolesława Krzywoustego, zmarłego w 1138 roku wspomina Jan Długosz. Tyle tylko, że przez lata nie było wiadomo, gdzie tak naprawdę znajdują się ich groby. Ich odszukaniem zajął się biskup Adam Michał Prażmowski, pierwszy prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego, w latach 20. XIX wieku.
Prochy odnaleziono w katedrze przy wejściu do prezbiterium. Były w drewnianej trumnie. Biskup zlecił Zygmuntowi Voglowi, profesorowi na Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego, wykonanie sarkofagu godnego władców Vogel wykonał sarkofag z czarnego marmuru. Płytę nagrobną dźwigały cztery posrebrzane orły. Na wierzchu zostały umieszczone korona, berło i miecz z brązu. Płytę zdobiły napisy, z których najbardziej widoczny był Domini et Haerdes, czyli panom i dziedzicom. Przednią część grobowca zdobił biały alabastrowy orzeł piastowski (bez korony). I tak sarkofag wygląda dzisiaj, z tym, że częściowo to rekonstrukcja. Zarówno bowiem orły, jak i złocone insygnia królewskie zostały skradzione przez Niemców w czasie II wojny światowej i wywiezione do Rzeszy.
Sarkofag wraz ze szczątkami Krzywoustego i Hermana został w 1825 roku umieszczony w kaplicy na lewo od głównego wejścia, zwanej odtąd królewską, choć obaj władcy nie byli przecież królami. Tę kaplicę nazywano dawniej „głogowianą”, z powodu wzniesionego tu w 1580 r. epitafium znakomitego humanisty, prałata Pawła Głogowskiego. Kaplica oddzielona jest od nawy bocznej neorenesansową kratą kutą w żelazie, wykonaną w 1913 r. wg projektu Stefana Szyllera.
Po II wojnie, latem 1945 roku rozpoczęto remont kaplicy, ale dopiero 21 marca 1972 roku przystąpiono do badań krypty. Po usunięciu kilku płyt posadzkowych przed stopniami portalu odkryto dwa stopnie wiodące do krótkiego, wąskiego (ok. 80 cm) korytarzyka o pochylonym ku krypcie dnie.
Odnaleziono trumny, z których wydobyto resztki szkieletów 17 zmarłych w różnym wieku i czasie! Udało się zidentyfikować kości obu władców Polski, ale też 15 książąt, w tym jednej kobiety, księżniczki litewskiej Gaudemundy-Zofii, żony Bolesława III.
Powtórny pogrzeb władców odbył się w Płocku 11 maja 1975 r. Szczątki książąt pochowano w drewnianej trumnie, każdy w osobnej urnie, w krypcie pod posadzką. Natomiast kości monarchów: Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego złożono do sarkofagu w dwóch trumnach z oksydowanego brązu, oznaczonych imionami władców oraz ozdobionymi emblematami królewskimi.
Przyjrzyjmy się uważnie orłowi mazowieckiemu. Trafił on później na czapki dywizji kościuszkowskiej. Jak to się stało? Otóż, aby podkreślić polski charakter nowej formacji powstałej w 1943 roku na terenie ZSRR, konieczne było wyposażenie jej w polskie mundury i oznaki wojskowe. Zaprojektowanie wizerunku orła powierzono Janinie Broniewskiej – pisarce i działaczce Związku Patriotów Polskich. Broniewska natrafiła na ilustrację przedstawiającą grobowiec księcia Władysława Hermana z płockiej katedry. Skrupulatnie przerysowała i przedstawiony przez nią projekt zatwierdzili kierujący ZPP działacze komunistyczni – Alfred Lampe i Wanda Wasilewska. I oto książęcy orzeł ozdobił czapki wojska polskiego, później nazwanego ludowym.
Przeczytajcie także:
Płock – piec św. Faustyny w sanktuarium
Płock – szara katedra mariawitów
Płock – biskupi na drzwiach katedry
Płock – dzwony z Wieży Zegarowej
Płock – nielubiany Pałac Biskupi
Proszę wycieczki 
9 uwag do wpisu “Płock – władcy w katedrze i orzeł kościuszkowców”