W „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza czytamy: „W sadzie, na brzegu niegdyś zarosłym pokrzywą/Był maleńki ogródek, ścieżkami porznięty,/Pełen bukietów trawy angielskiej i mięty…” Pierwowzorem tego opisu był ogród w Śmiełowie (woj. wielkopolskie). Jedziemy go obejrzeć.
Królestwo Zosi otoczone było drewnianym płotem. Dziewczyna podlewała grządki, zbierała warzywa i karmiła ptactwo. Dzisiejszy „Ogródek Zosi” jest miejscem uprawy ziół i roślin z czasów mickiewiczowskich. Rośnie więc tutaj m.in. benedykta karda, konopie, łopian, szałwia i mak. Zapach roślin odurza. Pośrodku zaś ogrodu stoi rzeźba „Żniwiarka” z 1930 roku autorstwa Stanisława Jackowskiego.
„Ogródek Zosi” w Śmiełowie w XIX wieku był częścią ogrodu kuchennego, a później tzw. ogrodu dziecięcego, w którym dzieci właścicieli uczyły się sztuki ogrodnictwa. Wydzielono go z parku pałacowego. Jeszcze w 1875 roku określano go mianem „uroczej piękności”. Miał serpentynowate ścieżki nad korytem Lutyni, wyspę oraz trzy mostki. Były też klomby ozdobne, różanka, skalniak i gaj. Zwracały uwagę pawilon na wyspie, domek myśliwski w części wschodniej zwanej „łozą”, oranżeria, winnica, huśtawka. W wielu punktach parku otwierały się widoki na okolicę. Po Lutyni odbywano przejażdżki łodzią.
Adam Mickiewicz w Śmiełowie przebywał w połowie sierpnia 1831 r. Stąd poeta zamierzał przeprawić się przez granicę zaborów (rzeka Prosna) do Królestwa Kongresowego – miał zamiar wziąć udział w powstaniu listopadowym. Nie zdążył, powstanie upadło. Według miejscowej legendy na wieść o tym zrozpaczony poeta miał posadzić w parki dąb. Rósł on jeszcze w ubiegłym wieku.
Pałac w Śmiełowie powstał w 1797 roku. Pierwszym właścicielem był Andrzej Gorzeński. Właśnie u jego syna, który odziedziczył pałac, przebywał Mickiewicz. W 1886 r. majątek na licytacji zakupił Franciszek Chełkowski. Jego z kolei syn Józef wraz z żoną Marią pielęgnowali kult wieszcza. Rodzina Chełkowskich prowadziła otwarty dom.Gościli tu: w 1899 r. Henryk Sienkiewicz, na przełomie 1918 i 1919 r. Maria Gorecka, najstarsza córka Mickiewicza, a w 1925 r. jego syn Władysław Mickiewicz, a także Ignacy Paderewski, Wojciech Kossak, Ludomir Różycki, gen. Józef Haller. W 1931 roku właściciele postawili pomnik poety z medalionem wykonanym przez Władysława Marcinkowskiego, zniszczony przez hitlerowców w 1940 roku. Chełkowscy pozostawali w pałacu do 1939 roku. W czasie wojny zajęli go Niemcy, a po wyzwoleniu splądrowany pałac podzielono na mieszkania. Później mieściła się tu szkoła. W 1979 roku pałac przejęło Muzeum Narodowe w Poznaniu, które w 1975 r. otworzyło oddział – Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie.
Proszę wycieczki 