Milanówek – generał Fieldorf „Nil”

Pod chórem kościoła św. Jadwigi Śląskiej przy ul. Kościuszki 40 w Milanówku (woj. mazowieckie) znajduje się tablica upamiętniająca postać gen. bryg. Emila Fieldorfa „Nila”, szefa Kedywu AK w latach 1942–44, zastępcy Komendanta Głównego AK. Generał został skazany na śmierć w1953 roku (wyrok wykonano). Dlaczego tablica wsi w Milanówku? Jaki był związek generała z tą podwarszawską miejscowością?

Otóż, generał „Nil” w Milanówku został aresztowany. Stało się to 7 marca 1945 roku. Posługiwał się wówczas fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki. Nierozpoznany uniknął śmierci i został zesłany w głąb ZSRS, do obozu pracy na Uralu. Do kraju powrócił po odbyciu kary w 1947 roku. Zamieszkał pod fałszywym nazwiskiem w Białej Podlaskiej. Przebywał następnie w Warszawie i Krakowie, a w końcu osiadł w Łodzi. W związku z ogłoszoną w 1947 r. amnestią, ujawnił się w lutym 1948 r.

10 listopada 1950 r. gen. Fieldorf został zatrzymany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) w Łodzi na ul. Piotrkowskiej w momencie, gdy wychodził z budynku Wojskowej Komendy Rejonowej.  Przewieziono go do Warszawy i osadzono w areszcie śledczym MBP przy ul. Koszykowej. 17 listopada oficer śledczy MBP por. Zygmunt Krasiński zwrócił się do naczelnego prokuratora wojskowego o zastosowanie wobec Augusta Emila Fieldorfa środka aresztu tymczasowego. Osadzono go w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.

Śledztwo przeciwko generałowi wszczęto 20 grudnia. Intensywne przesłuchania trwały do 30 lipca 1951 r. 4 sierpnia oficer śledczy MBP ppor. Kazimierz Górski sporządził akt oskarżenia. 16 kwietnia 1952 r. o godz. 12.30 w gmachu Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy rozpoczęła się „rozprawa główna” przy drzwiach zamkniętych. Sąd uznał gen. Fieldorfa za winnego zarzucanych mu czynów (zdrada) i skazał go na karę śmierci przez powieszenie. „Udowodnione materiałami sprawy morderstwa około tysiąca antyfaszystów, tylko w części obrazują faktyczne zbrodnie, które obciążają skazanego” – uznał sąd. Zasądzono także utratę praw publicznych i obywatelskich, praw honorowych oraz przepadek mienia.

Wyrok na gen. Fieldorfa został zatwierdzony przez Sąd Najwyższy 20 października 1952 r. Opinia składu sędziowskiego, skierowana do Sądu Najwyższego brzmiała: „Skazany Fieldorf na łaskę nie zasługuje. Skazany wykazał wielkie natężenie woli przestępczej. Zdaniem sądu nie istnieje możliwość resocjalizacji skazanego”.

Dwa dni później żona i ojciec generała skierowali do Bolesława Bieruta „prośbę o łaskę”. Prezydent Bierut „nie był łaskawy” i 3 lutego 1953 r. wyrok zatwierdzi . 24 lutego 1953 r. gen. Emil Fieldorf został stracony przez powieszenie w więzieniu mokotowskim w Warszawie przy ul. Rakowieckiej. Ciało pochowano w nieznanym miejscu – do dziś nie zostało odnalezione.

Generał „Nil” został zrehabilitowany w 1989 roku. Tablicę w kościele w Milanówku odsłonięto wcześniej, bo w lutym 1978 roku.